بزرگ‌ترین اشتباه تاریخی متولی بازار سهام آنجایی رقم خورد که تصمیم به راه اندازی صندوق سپاس گرفت؛ به این ترتیب با چنین تصمیم جایگاه خود را به عنوان متولی در بازار سهام از دست داد.

تابناک اقتصادی:این روزها بازار سهام ایران در برزخی ناپیدا فرو رفته که پایان آن را نمی توان حدس زد. بورس تهران در مواجهه با تحلیل گران بنیادی و چارتیستی چنان بی تفاوت شده که گویی دیگر برای نوسان دادن دوباره حسی برای آن باقی نمانده است.

اغلب کارشناسان و تحلیلگران بازار سهام همچنان به افق اقتصاد ایران چشم اندوخته اند تا به محض یافتن روزنه ای روشن به میان بازار سرمایه برگردند. اما تا آن موقع همچنان نقدینگی پشت درهای بورس پارک شده است.

بزرگترین اشتباه متولی بازار سهام

رویکردهای مختلف در حوزه های تصمیم ساز برای بازار مالی ایران همچنان به نحوی است که صنایع مختلف بورسی با تکیه بر یک رخداد یک شبه؛ یک مرتبه در جایگاه پیشرو ترین صنایع بازار سهام قرار می گیرند و در مقابل بدون هیچ دلیل بنیادی تنها با یک امضا پای یک بخشنامه یا ابلاغیه حاکمیتی، از چشم بازار می افتند.

یک کارشناس ارشد بازار سرمایه در این باره می گوید: دلیل لیدر شدن برخی گروه های بورسی در چرخه های زمانی مختلف بدون تکیه بر متغییر های علمی و بنیادی کارآمد نبودن اقتصاد ناشی می شود. عقب مانده بودن اقتصاد امروز ایران از آنجایی معلوم می شود که مسئول سیاست های مالی راجع به سیاست های پولی اظهار نظر می کند و دست آخر مقام بالاتر همه این اظهارات را به تشخیص خود نقض می کند. چنین فضایی مساوی است با مدیریت کردن بر پایه اقتصاد غیر علمی، چرا که وقتی دو سیاست اقتصادی در یکدیگر مخلوط شود نتیجه جز برهم خوردن انضباط مالی نخواهد بود.

تیرداد احمدی با آسیب شناسی رفتار متولیان بازار سرمایه در سال های اخیر ، عنوان کرد: بزرگ ترین اشتباه تاریخی متولی بازار سهام آنجایی رقم خورد که تصمیم به راه اندازی صندوق سپاس گرفت به این ترتیب با چنین تصمیم جایگاه خود را به عنوان متولی در بازار سهام از دست داد.

به باور وی، در دنیای امروز از بورس نزدک گرفته تا بورس یورو نکست، هیچ بورس یا بازار سرمایه ای را نمی توان پیدا کرد که متولی یا سازمان بورس آن گرداننده صندوق سرمایه گذاری و پرتفوی گردان مجموعه ای از دارایی های منتخب باشد.

استاد دانشگاه تهران افزود: در بورس هیچ کشور پیشرفته و یا حتی در حال توسعه ای نمی توان بازار سهامی را یافت که متولی آن بازار در عین حالی که دسترسی مستقیم به اطلاعات نهانی دارد و از رانت اطلاعات شرکت‌ها برخوردار است همزمان اقدام به بازار گردانی کرده و بخواهد سود ۳۰ درصدی هم بدهد اما در بورس تهران برای دادن چنین سودی بدیهی است که حتی با عرضه اولیه هم به دنبال شناسایی سود بود.

به گفته احمدی، هیچ گاه با پول و ثروت نمی توان به توسعه و پیشرفت زیر ساخت‌های توسعه ای دست یافت. بر همین اساس متولی بازار سرمایه و نهاد ناظر این این بازار نباید با تکیه بر دخالت در روند معاملات یا سرازیر کردن نقدینگی انتظار ایجاد توسعه و ساختارمند شدن پیکره بازار سرمایه باشد.

متولی تزریق پول در بازار سهام کیست؟

وی افزود: در بازار سرمایه ایران متولی بازار سرمایه یعنی سازمان خود انتظام بورس تحت نظارت شواری عالی بورس کار می کند و سکان این شورا هم در دست وزیر اقتصاد دولت قرار دارد. در اقتصادهای مبتنی بر بازار آزاد هموراه بانک مرکزی است که دغدغه توازن قیمت ها در بازارهای پولی و مالی را دارد و با افزایش تخصیص اعتبارات، راه را برای توسعه بازارها تسهیل می کند. چنانچه ذات بازار سرمایه از جنس تزریق نقدینگی باشد بدون شک تصمیم گیرنده در این زمینه متولی بازار پولی است.

در حال حاضر بانک مرکزی با نگاه رقیب و خصمانه به بورس می نگرد در صورتی که در اقتصاد ، متولی نظارتی یا عملیاتی سازمان بورس، اما پاسخ دهنده به دغدغه های اعتباری و پولی بازار به طور حتم بانک مرکزی است.

یقه آبی ها مقابل یقه سفیدها

احمدی در ادامه ضمن تاکید بر لزوم جسارت و اختیارات کافی برای متولی اصلی بازار سرمایه ، عنوان کرد: نمی توان از متولی بازار سهام انتظار داشت که چرا در شرایطی که قیمت جهانی نفت، سنگ آهن، فولاد و پتروشیمی از نصف هم کمتر شده، شاخص بورس تهران افزایش نمی یابد اما بدون شک آنجایی که مافع سهامدار خرد در مقابل بازیگران بزرگ بازار به بازی گرفته می شود جای انتقاد و گله های بسیاری وجود دارد. آنجایی که دارایی مالی سهامدار خرد بدون شفافیت اطلاعاتی بلوکه می شود و به اصطلاح یقه آبی ها که همان سهامداران حقیقی هستند در مقابل یقه سفید ها یا حقوقی ها قرار می گیرند و متولی بازار سهام برای دفاع از حقوق سهامدار خرد حضور ندارد.

وی با تبیین جایگاه ثروت سازی و توزیع ثروت در اقتصاد ، گفت: توزیع ثروت برای جامعه رفاه و عدالت را به همراه دارد. بر پایه این نظریه بازار سرمایه نیز با مشکل توزیع صحیح ثروت مواجه شده است. در حال حاضر نبود شفافیت کافی در ارسال و دسترسی یکسان به اطلاعات مالی باعث وقوع رخدادهای غیر منصفانه در پهنه معاملات تالار شیشه ای شده است. رخدادهایی همچون بازگشایی بدون حمایت نماد های معاملاتی و سپس رنج کردن دامنه قیمتی سهام از پایین ترین قیمت تا بالاترین قیمت بدون تکیه بر خبر مثبت و مهمی در بازار و یا صف نشینی بی دلیل عرضه اولیه یک شرکت کوچک.

چه کسانی در صف می‌نشینند؟

باید از متولی بازار سهام پرسید چطور می شود سهمی که با تعدیل منفی سود شرکت مواجه شده، سه روز قبل از افشای عمومی اطلاعات با صف فروش مواجه می شود و یا در مقابل سهمی دیگر به دلایلی نامعلوم از قبل با صف خرید روبرو است؟ آیا سطح تحلیل عموم در بازار سرمایه تا این حد افزایش یافته که ۳ روز قبل از هرگونه رخدادی قادر به تشخیص ارزندگی سهم یک شرکت خاص شده‌اند و یا اینکه دسترسی به اطلاعات نهانی برای عده‌ای از افراد آن شرکت فراهم شده است؟

وی در برابر این پرسش که چرا کلیت معاملات سهام در شرایط کنونی بر پایه نوسانگیری حرفه ای ها و دیدگاه‌های کوتاه مدت تکیه دارد؟ عنوان کرد: در کلیت موضوع باید گفت که سطح ریسک معامله گر در حال حاضر با تصمیم های لحظه ای متولیان اقتصادی همخوانی نداشته و به نوسانگیری در بازار دامن زده است.

اما در نگاهی دیگر باید دانست که نوسانگیر با پذیرش ریسک بالا در بازار به خرید و فروش سهام روی می آورد و از اینرو می توان گفت که وجود نوسانگیر برای بازار سهام به دلیل ایجاد نقدشوندگی سهام مفید است. نوسانگیر حرفه ای آنجا که در قیمت پایین ، سهام را خریداری می کند و در قیمت مناسب می فروشد برای افزایش نقدشوندگی سهام در بازار لازم و ضروری است.

بازار گردان باید پاداش بگیرد

از دیدگاه این کارشناس بازار سرمایه، موضوع بازارگردانی یا به اصطلاح مارکت میکر باید یکبار دیگر برای بورس ایران تعریف و تدوین شود.

وی معتقد است در برخی از بورس های پیشرفته دنیا از جمله بورس نزدک که همواره خریدار و فروشنده برای سهام وجود دارد، به جای تخصیص کارمزدها برای خرید ساختمان و مخارج های غیر ضروری، برای بازار گردان مبلغی به عنوان سوبسید یا کارانه عملیات بازار گردانی در نظر گرفته می شود. این مبلغ به نوعی پاداش اشخاصی است که قادر باشند نقدشوندگی را به بورس سرازیر کنند. این روش به هیچ عنوان برابر با روش هایی همچون دخالت های دستوری و یا وعده های جبرانی متولیان بازار سرمایه با حقوقی ها در مواجهه با روند های غیر طبیعی بازار نیست.

احمدی افزود: در دنیای امروز تنها بخش کوچکی از وظیفه مارکت میکر یا بازار ساز به خرید در قیمت پایین و فروش سهام در قیمت مناسب اختصاص دارد. بازار ساز علاوه بر سفارش چینی در سیستم معاملات می تواند از مزایای وجوه نقدی در اختیار داده شده از سوی متولی بازار سهام بهره برداری کند. در بازار سهام بدون چشم اندازی که بازار ساز در اوج صف میلیونی فروش سهام به یکباره به حمایت از سهام ولو با خرید کم حجم در قیمت مثبت اقدام می کند و به بازار سیگنال خرید می دهد باید پاداش نقدشوندگی خود را بگیرد. در عین حال در بازاری که با کف و سقف قیمتی مواجه شده فعالیت مارکت میکر با دشواری روبرو است. در بازار بدون محدودیت دامنه نوسان قیمتی بازار گردان بدون هیچ ریسکی می تواند قیمت های تعادلی را فراهم آورد. چرا که بزار گردان قرار نیست در صف خرید یا فروش بنشیند.

حجم مبنا کاهش یافت اما قفل سهام باز نشد

به باور این کارشناس ارشد بازار سرمایه، با وجود تغییر حجم مبنا برای سهام شرکت های بزرگ بورسی اما در مقابل حجم مبنا برای سهام برخی شرکت های دیگر فزونی یافت که از زمان اجرای این دستورالعمل تا به امروز قفل شدن روند معاملات سهام این شرکت ها را در پی داشته است. به نظر می رسد مطلوبیت برای ایجاد بازاری متعادل و واقعی زمانی حاصل خواهد شد که دامنه نوسان و حجم مبنا در بازار سهام وجود نداشته باشند.

 

کد خبر 1544