مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات چند مرحله ای است که به کالاها و خدمات تعلق می گیرد .منظور از آن اخذ مالیات از اضافه ارزش کالاهای تولید شده یا خدمات ارائه شده در مراحل مختلف تولید و توزیع می باشد.که در هر مرحله از تولید و توزیع به صورت درصدی جدا از قیمت اخذ می شود.همه کالاها وخدمات مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمی باشند و بسته به ویژگی های اقتصادی و اجتماعی کشورهای مختلف برخی استثناها وجود دارد مثلاً در ایران برخی کالاها از مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند مانند داروها،کالاهای اساسی مانند آرد،گندم، نان، برنج، لبنیات، حبوبات،اقلام فرهنگی مانند روزنامه ها وکتاب.بدیهی است اخذ مالیات بر ارزش افزوده در این حوزه ها اثرات وپیامدهای منفی دارد. امروزه بیشتر کشورهای جهان دارای مالیات بر ارزش افزوده هستند.نرخ استاندارد از 3 درصد در سنگاپور تا 25 درصد در دانمارک وسوئد نوسان دارد.علاوه بر آن، در حالی که برخی کشورها تنها یک نرخ برای مالیات بر ارزش افزوده دارند،برخی دیگر دارای نرخهای متعددند ،مثلاً کلمبیا در حال حاضر هفت نرخ جداگانه دارد.اختلاف قابل توجهی نیز در بازدهی مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد:تعدادی از کشورها کمتر از 1 درصد تولید ناخالص داخلی خود را از درآمد مالیات بر ارزش افزوده بدست میآورند،حال آن که این در رقم در برخی دیگر بیش از 10 درصد است. مالیات بر ارزش افزوده دارای آثار اقتصادی،اجتماعی وفرهنگی فراوانی است ،برخی از این آثار عبارتند از: ایجاد منبع درآمدی با ثبات و انعطاف پذیر برای تامین مخارج کشور، مدیریت مصرف(کاهش ومحدود کردن مصرف کالاهای آسیب رسان مانند نوشابههای گاز دار وسیگار)، ایجاد پایه مالیاتی گسترده ومتنوع ، ایجاد عدالت مالیاتی،ساده بودن محاسبه،پرداخت و اخذ مالیات بر ارزش افزوده، محدود کردن امکان فرار مالیاتی در بخش خدمات و برخورد یکسان مالیات بر ارزش افزوده با تمامی بخش های تولید داخلی مالیات بر ارزش افزوده با قابلیت ها وظرفیت های خاص خود می تواند منشاء تاثیرات فراون اقتصادی ،فرهنگی واجتماعی باشد.با توجه به اهمیت این موضوع در کشور ما چند سالی است این نوع مالیات مورد توجه قرار گرفته است وسازمان امور مالیاتی کشور با اجرای گام به گام قانون مالیات بر ارزش افزوده توانسته نقش مهمی در تامین بودجه عمومی وکاهش وابستگی به درآمدهای پرنوسان نفتی ایفا کند.یکی از محورهای اصلی این فعالیت ها فراخوان مشمولان اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده است که تا کنون در هفت مرحله انجام شده است.سازمان مالیاتی کشور با استفاده از ظرفیت های شبکه های ملی،روزنامه های سراسری ،رسانه های نوین وسایر ابزارهای ارتباطی سعی در اطلاع رسانی وفرهنگ سازی در این حوزه داشته است. بعد از لازم‌الاجرا شدن قانون مالیات بر ارزش افزوده، یکباره تمام واحدهای صنفی و تجاری موظف به اجرای آن نشده اند، بلکه به‌صورت دوره‌ای و در بازه‌های زمانی مشخص گروهی از واحدهای صنفی مشمول آموزش واجرای این قانون اعلام شدند. درسال 1387 مرحله اول فراخوان ارزش افزوده کلیه واردکنندگان و صادر کنندگان و همچنین فعالان اقتصادی با مجموع فروش یک میلیارد و دویست پنجاه میلیون ریال یا بیشتر،مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده شدند.در مرحله دوم که از اول مهرماه 1388 به اجرا گذاشته شدکارخانه ها و واحدهای تولیدی دارای جواز تاسیس و پروانه بهره برداری، بهره برداران معادن،ارائه دهندگان خدمات حسابرسی ودفترداری،حسابداران رسمی، خدمات مدیریتی ومشاوره ای، خدمات انفورماتیک،هتل ها ومتل های سه ستاره و بالاتر،بنکداران وعمده فروشان، نمایندگان موسسات تجاری و صنعتی،موسسات حمل ونقل، موسسات مهندسی،تبلیغاتی وبازاریابی فراخوان شدند. در مرحله سوم که از اول فروردین 1389 به اجرا گذاشته شد، دامنه شمول مودیان گسترش یافت و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که براساس شرایط مراحل اول و دوم ثبت نام ، مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نشده بودند و در صورتی که در سال 1387 یا 1388مجموع فروش کالاها و ارائه خدمات ( غیرمعاف یا معاف و غیرمعاف ) آنها سه میلیارد ریال و بالاتر بود، مشمول این مرحله شدند. مرحله چهارم از تاریخ 1/7/1389 اجرا شد و در این مرحله کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که بر اساس شرایط مراحل اول، دوم و سوم ثبت نام، مشمول اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده نشده بودند، در صورتی که شاغل به فعالیتهای موضوع بند «ب» ماده 96 قانون مالیاتهای مستقیم(صاحبان کارگاههای صنعتی، فروشندگان طلا وجواهرو سایر فلزات تزیینی، فروشندگان آهن آلات و سایر فلزات، صاحبان تالارهای پذیرایی ورستوران ها، صاحبان متل و هتل‌های یک و دوستاره و هتل آپارتمان، صاحبان نمایشگاه های و فروشگاههای خودرو ومعاملات املاک، تعمیرگاههای مجازخودرو، چاپخانه‌داران، صاحبان دفاتر اسناد رسمی، مراکز ارتباط رایانهای، دفاتر خدماتی، دولت الکترونیک، خدمات الکترونیک شهر و صاحبان سینماها، تماشاخانه ها ومکان های ورزشی وتفریحی) بودند با هر میزان فروش یا درآمد مشمول مرحله چهارم ثبت نام، آموزش و اجرای قانون شدند. درمرحله پنجم که از تاریخ 1/7/90 اجرا شد کلیه اشخاص حقوقی که در مراحل قبلی مشمول نبودند و مجموع فروش کالاها و ارائه خدمات (غیرمعاف یا معاف و غیرمعاف) آنها در هر یک از سالهای 87، 88 و89 یک میلیارد ریال وبیشتر بود وکلیه اشخاص حقوقی که قبل یا بعد از سال 1390 ایجاد، تأسیس و به ثبت رسیده یا میرسند و حائز شرایط مذکور نشده بودند، در صورتی که مجموع فروش کالا و ارائه خدمات (غیر معاف یا معاف و غیر معاف) آنها در سال 1390 یا سالهای بعد، یک میلیارد ریال و بیشتر بود، از اولین دوره مالیاتی بعد از رسیدن به آستانه مذکور، مشمول مرحله پنجم ثبت نام و اجرای قانون شدند. مرحله ششم ارزش افزوده از ابتدای سال 1394اجرا شد. که در این مرحله اشخاص حقوقی و همچنین حقیقی (صرف نظر از مبلغ فروش سالانه) موضوع ماده «95» قانون مالیاتهای مستقیم که به فعالیتهای چلوکبابیها، سالن های غذاخوری، سفره خانه های سنتی و اغذیه فروشی های زنجیره ای با مالکیت واحد و یا نام و نشان و عنوان تجاری واحد فارغ از مساحت محل کسب و کار و نوع مجوز مشمول مالیات بر ارزش افزوده شدند. از ابتدای مهرماه 1395 مرحله هفتم مالیات بر ارزش افزوده به اجرا در آمد. بر این اساس کلیه اشخاص حقوقی فعال با هر حجم از فروش و یا درآمد از محل عرضه کالا و ارائه خدمات مشمول که به موجب فراخوان های قبلی تاکنون برای اجرای قانون فراخوان نشده اند، طی این مرحله مکلف به ثبت نام در نظام مالیات بر ارزش افزوده و اجرای این قانون از ابتدای مهرماه سال جاری می باشند. براساس اختیارات حاصل از مقررات ماده «18» قانون مالیات بر ارزش افزوده، فعالان اقتصادی عرضه کننده کالا و ارائه دهنده خدمات مشمول مرحله هفتم ثبت نام نظام مالیات بر ارزش افزوده به منظور آموزش و اجرای مقررات موضوع این قانون فراخوان شده اند.هچنین اشخاص حقوقی که بعد از تاریخ اجرای فراخوان نیز ایجاد، تأسیس و به ثبت میرسند و یا شروع به انجام فعالیت میکنند، در صورت فعالیت با هر حجم از فروش و یا درآمد حاصل از کالا و خدمت، از اولین دوره مالیاتی بعد از شروع فعالیت مشمول اجرای این قانون میباشند. فعالان اقتصادی که واجد شرایط مراحل اول تا ششم ثبت نام و اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده بوده اند، حتی در صورت انطباق با شرایط مشمولیت مرحله هفتم ثبت نام این نظام مالیاتی جزو مؤدیان مشمول مراحل قبلی ثبت نام و اجرای قانون محسوب و مکلف به اجرای مقررات از تاریخ شمول فراخوان مربوط از جمله وصول مالیات و عوارض ارزش افزوده از خریداران، ارائه اظهارنامه و واریز مالیات و عوارض بر ارزش افزوده به حساب‌های تعیین شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور میباشند. همانگونه که فراخوان مشمولان مالیات بر ارزش افزوده به صورت مرحله ای وتدریجی به اجرا درآمد،نرخ مالیات بر ارزش افزوده نیز به صورت تدریجی افزایش یافته است. از تاریخ اول مهرماه1387 که این قانون به اجرا گذاشته شد نرخ آن3 درصد بودو براساس قانون برنامه پنجم توسعه، نرخ مالیات بر ارزش افزوده در هر سال یک درصد افزایش پیدا کرد. درسال 1393 یک واحد درصد نیز به عنوان مالیات سلامت به نرخ مالیات بر ارزش افزوده اضافه شد. از اینرودرحال حاضر نرخ مالیات و عوارض ارزش افزوده با احتساب مالیات سلامت به 9 درصد رسیده است. مالیات بر ارزش افزوده به مثابه مالیاتی پویا،مترقی وانعطاف پذیر زمینه مشارکت همه شهروندان یا به عبارتی همه مصرف کنندگان را بسته به نوع مصرفشان در تامین هزینه های کشور فراهم می کند.روشن است که همواره در بر یک پاشنه نمی چرخد و خام فروشی برای همیشه نمی تواند تداوم داشته باشد از اینکه گذشته این درآمدها پرنوسان است وهمیشه به عنوان ابزاری از سمت کشورهای قدرتمندبرای پیگیری سیاست های خویش مورد استفاده قرار می گیرد. از این رو اجرای گام به گام این نظام مالیاتی در راستای ایجاد وتوسعه فرهنگ مالیاتی متناسب با آن بوده است.
آخرین اخبار حسابداری و حسابرسی
کد خبر:8312
