مقدمه :
اصولا هر حرفه ای برای رسیدن به اهداف وجودی خود مستلزم اتخاذ تصمیمات راهبردی و اجرای آن ها در قالب فعالیت های مشخصی دارد. اما در فرایند تصمیم گیری و اجرای عملیاتی آن همواره خطرهایی وجود دارد. این خطرها عوامل محدود کننده ای می باشند که در اثر شرایط درون سازمانی یا برون سازمانی حاکم بر محیط تصمیم گیری (یا فعالیت) و یا در اثر عوامل انسانی باعث می شود تا اهداف مورد نظر بصورت مطلوب محقق نشود. لذا خطر (عوامل بازدارنده) از دیرباز همواره با تصمیمات و فعالیت های انسان ها همراه بوده و در طول زمان با توجه به شرایط زمانی، مکانی و به موازات پیشرفت های بشری گسترش یافته است. حتی ابعاد جدیدی از خطرها نیز در آینده آشکار خواهد شد.

چیزی که در این مقوله حائز اهمیت است روش های شناسایی خطرهای مربوط به هر تصمیم یا فعالیت و پیشنهاد راهکارهای موثر برای کنترل آن ها می باشد. روش های شناسایی خطرها و پیشنهاد راهکارهای موثر برای کنترل آن ها آنقدر با اهمیت می باشد که حرفه های مختلف برای تضمین بقای خود در بازار رقابتی حاضر به افشا رویه های مورد عمل برای شناسایی و کاهش خطر های پیشرو در حرفه خود نمی باشند و آن را یک امتیاز برای خود می دانند.

در حرفه حسابرسی نیز مانند هر حرفه دیگری مجموعه ای از خطرها وجود دارد که هدف نهایی حسابرسی را که اظهار نظر نسبت به صورت های مالی می باشد در مخاطره قرار می دهد که بصورت کلی “خطر حسابرسی” نامیده می شود.

حسابرسان برای اطمینان بیشتر به اظهار نظر حرفه ای خود نسبت به صورت های مالی و اعتماد جامعه به آن، از ابتدا همواره با مفهوم خطر حسابرسی مواجه بوده اند و در طول تاریخ حسابرسی رویه های کوناگونی را برای کاهش خطر حسابرسی در پیش گرفته اند. اما بدلیل وجود محدودیت های ذاتی حاکم بر محیط کار حسابرسی و صاحبکار هیچگاه احتمال خطر حسابرسی به حد صفر نرسیده است و در آینده نیز پیش بینی نمی شود که به این حد برسد.

تا سه دهه پیش حسابرسان برای کاهش خطر حسابرسی سعی می کردند آزمون های محتوای حسابرسی را (بدون توجه و اتکا بر سیستم کنترلهای داخلی) در سطحی گسترده (از جمله سندرسی) اجرا نمایند ولی با توسعه شرکت ها و افزایش حجم فعالیت آن ها روش مذکور کارایی و اثر بخشی لازم را از دست داد. از طرف دیگر با پیشرفت تکنولوژی اطلاعات و ابزارهای آن (رایانه) و استفاده از علم ریاضی بویژه شاخه آمار آن، حسابرسان را در وضعیتی قرار داد که بتوانند روش علمی و قابل استنادی را از طریق بررسی اجزا خطر حسابرسی بویژه خطر مربوط به سیستم کنترل های داخلی شرکت ها و تعیین احتمال خطر آن ها، نوع، ماهیت، زمانبندی و حجم آزمون های محتوا را تعیین نمایند.

انواع رویکردهای حسابرسی را می توان به شرح زیر عنوان کرد:
حسابرسی مبتنی بر آزمون های محتوا (تاکید صرف بر اجرای آزمون های محتوا)
حسابرسی مبتنی بر سیستم (اتکا 100% بر سیستم کنترل های داخلی)
حسابرسی مبتنی بر ریسک (کمی نمودن اجزا خطر حسابرسی بر اساس روش های علمی و استفاده از آن برای تعیین حجم آزمون های محتوا

تعریف خطر حسابرسی بر اساس بخش 40 استانداردهای حسابرسی:

خطر حسابرسی (Audit Risk) یعنی احتمال خطر این که حسابرس نسبت به صورت های مالی دارای اشتباه یا تحریف با اهمیت نظر حرفه ای نامناسب اظهار کند.
انواع خطر حسابرسی از نظر کیفیت:

خطر آلفا : یعنی اینکه حسابرس در مورد صورت های مالی واحد مورد مورد رسیدگی که به درستی ارائه شده است، اظهار نظر نادرست نماید.
خطر بتا: یعنی اینکه حسابرس در مورد صورت های مالی واحد مورد رسیدگی که نادرست ارائه شده است، اظهار نظر مقبول کند.

احتمال خطر حسابرسی به صورت زیر بیان می شود:

مجموع اشتباهات یا تحریف های با اهمیت کشف نشده در صورت های مالی
مجموع اشتباهات یا تحریف های با اهمیت موجود در صورت های مالی

برای مثال اگر نسبت بالا 10 درصد باشد یعنی اینکه ده درصد احتمال دارد اشتباهات یا تحریف های با اهمیت در صورت های مالی (با فرض انجام رسیدگی به صورت های مالی) کشف نشود.

اجزا خطر حسابرسی:
1) خطرذاتی inherent risk (IR) آسیب پذیری مانده یک حساب یا گروهی از معاملات در مقابل اشتباهات یا تحریف هایی که بتواند به تنهای یا در مجموع با سایر مانده حساب ها یا گروه های معاملات با اهمیت باشد با این فرض که برای آن هیچ گونه کنترل داخلی وجود نداشته باشد.
2) خطر کنترل (CR): control risk
احتمال رخ دادن اشتباهات یا تحریف در مانده یک حساب یا گروهی از معاملات که بتواند به تنهایی یا در مجموع با سایر مانده حساب ها یا گروه های معاملات با اهمیت باشد اما توسط سیستم های حسابداری و کنترل داخلی به موقع پیشگیری یا کشف و اصلاح نشود
3) خطرعدم کشف (DR): detection risk
خطر اینکه آزمون های محتوای حسابرسی اشتباه موجود در مانده یک حساب یا گروهی از معاملات را که بتواند به تنهایی یا در مجموع با سایر مانده حساب ها یا گروه های معاملات با اهمیت باشد را کشف نکند.

خطرهای کنترل و ذاتی عموما مربوط به صاحبکار و محیط کار وی می باشند و حسابرسان بجز موارد خاص (نامه مدیریت) تاثیری در تعیین میزان آن ندارند و تنها به شناسایی و براورد آن ها می پردازند تا نوع، ماهیت، زمانبندی و حجم آزمون های محتوا را براساس آن ها تعیین نمایند.

مهمترین خطرهای کنترل و ذاتی در هر کار حسابرسی را می توان به 4 گروه اصلی تقسیم کرد و در ادامه جزئیات آن بررسی خواهد شد:
1)خطر حسابسازی توسط مدیریت یا کارکنان
دستکاری سود و زیان یا ترازنامه، طبقه بندی نادرست معاملات، تغییر یادداشت ها و افشا معاملات، ایجاد تاییدیه های ساخت و براوردهای نادرست در حسابداری
2)خطر ضعف کنترل های داخلی
3)خطر نا اشنایی صاحبکار با رویه های حسابداری و تفسیر نادرست از آن ها
4)خطر گزارشگری مالی متقلبانه

مسئولیت حسابرسان شناسایی خطرهای مذکور تا حد امکان و با استفاده از روش هایی مثل طرح پرسش های پیشنگرانه، وارسی تحلیلی رویدادها و معاملات و استفاده از چک لیست های مربوطه (که در ادامه ذکر خواهد شد) بر این اساس توجه حسابرسان به موضوع خطر حسابرسی و اجزا آن بایستی بسیار فراتر از صرفاً استفاده از چک لیست های استاندارد موجود و یا استفاده از کاربرگ ها و روش های حسابرسی سال قبل برای تبدیل اجزا خطر حسابرسی به تعدادی ارقام کمی و استفاده از آن ها برای تعیین حجم ازمون های محتوا باشد. و باید بطور مستمر اجزا خطر حسابرسی مورد بررسی و ارزیابی مجدد قرار گرفته و در صورت تغییر براورد در خطر های مذکور اثار آن را بر نوع، ماهیت، زمانبندی و حجم آزمون های محتوا تعیین نمود.

در واقع هر کار حسابرسی می تواند منحصر به فرد باشد و با سایر شرکت های با فعالیت مشابه و حتی سال مالی قبل، متفاوت باشد. لذا در شناسایی خطر های کنترل و ذاتی توجه خاص به شرایط همان سال بسیار مهم است. از عمده مخاطراتی که در فرایند شناسایی و براورد خطرهای کنترل و ذاتی وجود دارد ومستقیما به کارخود حسابرسان ارتباط دارد که بخشی از خطر عدم کشف محسوب میشود به شرح زیر می باشد:

1)خطر عدم تجربه و دانش حسابرسان
2)خطر عدم شناخت کافی از فعالیت صاحبکار و محیط حاکم بر آن
3)خطر اجرای روش های نامناسب بررسی براورد خطرهای کنترل و ذاتی
4)خطر قضاوت نادرست در براورد خطرهای کنترل و ذاتی
5)خطر نمونه گیری در آزمون های رعایت سیستم کنترلهای داخلی
6)اجرای ازمون های محتوا به دو بخش زیر تفکیک می شود:

ارتباط آزمون های محتوا با خطر حسابرسی
الف) نوع، ماهیت و زمانبندی آزمون های محتوا:
تعیین نوع، ماهیت و زمانبندی آزمون های محتوا با توجه به سطح براوردی احتمال خطرهای کنترل و ذاتی و در نتیجه کاهش خطر عدم کشف بر اساس توجه به ماهیت خطرهای شناسایی شده برای هر حساب. سطح اهمیت براوردی. شناخت کافی از فعالیت صاحبکار و محیط حاکم بر ان. تجربه و دانش حسابرسان و سایر اطلاعات و شواهد جمع اوری شده در طول حسابرسی و بطور کلی بر اساس قضاوت حسابرسان می باشد. هر چند که برنامه ها و چک لیست های کلی و استاندارد اجرای آزمون های محتوا نیز وجود دارد. ( و بر اساس قضاوت حسابرسان بایستی تعدیل شود. )
ب‌) حجم آزمون های محتوا:
برای کاهش خطر نمونه گیری در آزمون های محتوا (یکی از موارد اصلی خطر عدم کشف) حسابرسان با استفاده از سطح براوردی احتمال خطرهای کنترل و ذاتی ودر نتیجه کاهش خطر عدم کشف و استفاده از مدل ریسک حسابرسی حجم آزمون های محتوا (یا تعداد نمونه ها) را براورد می نمایند و در واقع معیارهای کیفی اجزا خطر حسابرسی را برای تعیین تعداد نمونه به معیارهای کمی تبدیل می نمایند. که در ادامه به بررسی فرایند این کار می پردازیم.

از خطرهای عمده عدم کشف که حسابرس با توجه به براورد خود از سایر اجزا خطرحسابرسی سعی در کاهش آن ها دارد شامل موارد زیر است:
1)خطر عدم تجربه و دانش حسابرسان
2)خطر عدم استقلال حسابرسان
3)خطر عدم شناخت کافی از فعالیت صاحبکار و محیط حاکم بر آن
4)خطر اجرای روش های نامناسب آزمون های محتوا
5)خطر قضاوت نادرست در نتیحه اجرای روش های آزمون های محتوا
6)خطر نمونه گیری در آزمون های محتوا
7)خطر نامناسب بودن ترکیب گروه حسابرسی

 

 

 

آخرین اخبار حسابداری و حسابرسی

کد خبر:8268