مالیات بر ارزش افزوده، مالیات غیر مستقیمی است که بر عموم کالاها و خدمات ( مگر مواردی که معاف باشند) تعلق می گیرد. این مالیات که در بیشتر کشورهای دنیا اجرا می شود به صورت چند مرحله ای از اضافه ارزش کالاهای تولید شده و یا خدمات ارائه شده در مراحل مختلف تولید و توزیع اخذ می شود. در واقع، مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که در طول فرایند تولید و خدمات از محل تولید تا فروش کالا به مشتری نهایی و مصرف کننده، مرحله به مرحله دریافت می گردد.
شفاف سازی مبادلات اقتصادی – تشویق سرمایه گذاری، تولید و صادرات- تحقق عدالت مالیاتی به خاطر اینکه از آن دسته از مردم که کالاها و خدمات لوکس و غیر ضروری را بیشتر استفاده می کنند مالیات بیشتری اخذ می شود برخی از محاسن مالیات بر ارزش افزوده می باشد.
در کشور ما مراحل اولیه بررسی این قانون از سال 1366 انجام و لایحه اولیه نیز به مجلس فرستاده شد اما به دلیل سیاست تثبیت قیمتها به دولت مسترد گردید تا اینکه در سال 1384 کلیات لایحه مالیات بر ارزش افزوده در صحن علنی مجلس شورای اسلامی مورد تصویب قرار گرفت. پس از بررسی این لایحه در کمیسیونهای مربوطه و شورای نگهبان ، سرانجام در سال 1387 این لایحه به عنوان قانون به دولت ابلاغ شد و در تیر ماه همین سال توسط رئیس جمهور وقت برای اجرا ابلاغ شد.
در چند سال اول تصویب، قرار شد این قانون به صورت آزمایشی اجرا شده و بازخوردها و کاستیهای احتمالی آن شناسایی شود . از آنجا که ماهیت اصلی این قانون کمک به اقشار آسیب پذیر و شناسایی طبقات مرفه و اخذ مالیات بیشتر بر اساس مصرف آنها می باشد برخی از کالاهایی که اغلب در سبد مصرفی خانوارهای کم درآمد قرار می گیرند از این قانون معاف هستند که از آن جمله می توان به محصولات و نهاده های کشاورزی – انواع دام و طیور زنده ، آبزیان، زنبور عسل و کرم ابریشم-اقلام عمده و ضروری سبد مصرفی خانوار مثل : نان ، گوشت، قند ، شکر ، برنج، حبوبات ، شیر ، پنیر و شیر خشک مخصوص تغذیه کودکان اشاره کرد.
با توجه به این موارد کسانی که از اقلام لوکس و تجملی بیشتری استفاده می کنند می بایستی مالیات بیشتری را به دولت بپردازند و همین امر موجب می شود عدالت مالیاتی و به تبع آن عدالت اجتماعی در جامعه محقق شود.
در بخش صادرات و افزایش درآمدهای کشور نیز مالیات بر ارزش افزوده تاثیر بسزایی دارد زیرا در قانون مالیات بر ارزش افزوده کالاها و خدمات صادراتی مشمول نرخ صفر می گردند.
در بخش عملیاتی این قانون، سازمان مالیاتی به صورت مرحله ای اقدام به ثبت نام فعالان اقتصادی نموده و در هر مرحله با اعلام فراخوان، اصناف و اقشاری را که مشمول این قانون می شدند جهت ثبت نام و انجام امور مربوطه و نیز فراگیری آموزشهای لازم دعوت کرد.
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از تولید کنندگان، توزیع کنندگان و عرضه کنندگان کالا و خدمات مشمول که با توجه به اعلام سازمان مالیاتی اقدام به ثبت نام درنظام مالیات بر ارزش افزوده می نمایند در زمان عرضه کالا و خدمات، علاوه بر بهای کالا و خدمات، مالیات بر ارزش افزوده متعلق را نیز از خریداران محصولات خود اخذ و آن را به عنوان طلب دولت نزد خود نگهداری نموده و در پایان دوره های مالیاتی سه ماهه این مالیات را به دولت پرداخت می نمایند.
شایان ذکر است تاکنون 7 مرحله از فراخوان مشمولین این مالیات توسط سازمان مالیاتی انجام شده است و اقدامات لازم برای برگزاری دوره آموزشی جزئیات این قانون برای مشمولین جدید به انجام رسیده است.
این قانون که یکی از پایه های مهم استقرار طرح جامع مالیاتی است تاثیرات چشمگیری در روند شفاف سازی مبادلات اقتصادی و رونق تولید و بازار کسب و کار داشته است . گفتنی است که این قانون در ایجاد و افزایش امکانات عمومی و گسترش رفاه و آسایش جامعه نقش چشمگیری ایفا کرده است . طبق قانون یک در صد از درآمد مالیات بر ارزش افزوده صرف بهداشت و سلامت مردم جامعه شده و در کاهش هزینه های درمانی و بهداشتی مردم تاثیر زیادی داشته است ضمن اینکه بخشی از آن نیز در اختیار شهرداریها و دهداریها قرار گرفته و در جهت ایجاد و تجهیز امکانات عمرانی همان شهر و یا بخش هزینه می شود.
به طور کلی می توان گفت قانون مالیات بر ارزش افزوده یکی از ارکان مهم نظام مالیاتی است و از زمان اجرای این قانون، نتایج درخشانی به بار آمده است.
آخرین اخبار حسابداری و حسابرسی/ رسانه مالیاتی