موضوع اشتغال و بیمه اتباع بیگانه از مسائل مهم و قابل‌بحث در حوزه اقتصاد و اشتغال کشورهایی است که به نحوی مهاجرپذیرند و اتباع سایر کشورها جهت یافتن کار به آن سرزمین‌ها مهاجرت می‌کنند.
از آنجا که ایران در منطقه از کشورهای مهاجرپذیر به حساب می‌آید اتخاذ تدابیر لازم و ضوابط خاص در این زمینه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر به شمار می‌رود.
در قانون مدنی و قانون کار مقررات مربوط به حضور افراد خارجی مشخص و تعیین شده است.براساس قانون کار،اتباع بیگانه نمی‌توانند در ایران مشغول به کار شوند،مگر آنکه اولا دارای روادید ورود با حق کار مشخص باشند،ثانیا مطابق ضوابط پروانه کار دریافت کنند.
اتباع بیگانه ذیل در این خصوص استثنا هستند:
الف) اتباع بیگانه‌ای که منحصرا در خدمت ماموریت‌های دیپلماتیک و کنسولی هستند با تایید وزارت امور خارجه
ب) کارکنان و کارشناسان سازمان ملل متحد و سازمان‌های وابسته به آن با تایید وزارت امور خارجه
ج) خبرنگاران خبرگزاری‌ها و مطبوعات خارجی به شرط معامله متقابل و تایید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
شرایط صدور پروانه کار
افراد بیگانه زیر که از مبادی رسمی و قانونی وارد کشور می‌شوند، می‌توانند از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای خود درخواست صدور، تمدید و تجدید پروانه کار کنند:
الف) تبعه بیگانه‌ای که حداقل ده سال مداوم در ایران اقامت داشته باشد.
ب) تبعه بیگانه‌ای که دارای همسر ایرانی باشد.
پروانه کار برای این افراد حداکثر برای مدت یک سال صادر یا تمدید و یا تجدید می‌شود. در ضمن، در مواردی که مصلحت صنایع کشور، اشتغال فوری تبعه بیگانه را به طور استثنایی ایجاب کند، پروانه کار موقت صادر می‌شود. مدت اعتبار پروانه کار موقت حداکثر سه ماه است و تمدید آن مستلزم تایید هیئت فنی اشتغال اتباع بیگانه در وزارت کار خواهد بود.

بیمه اتباع بیگانه
تامین‌اجتماعی به‌عنوان یکی از ضرورت‌های هرجامعه کاری، در مورد اتباع بیگانه نیز مصداق می‌یابد، امری که به‌مرور زمان و تغییر و تحولات اشتغال در سطح جهانی اهمیت بیشتری یافته است، ولی با توجه به پیچیدگی‌ها و ویژگی‌های خاص این حوزه دقت نظر بیشتری را می‌طلبد.
قانون تامین‌اجتماعی و مقررات مرتبط با آن تا حدودی وضعیت بیمه‌ای اتباع بیگانه را مشخص کرده است، با این حال کاستی‌ها و ابهاماتی در این زمینه مشاهده می‌شود که نیازمند بررسی و مطالعات بیشتر است.
خوشبختانه مدیریت کنونی سازمان تامین‌اجتماعی اخیرا به این امر مهم توجه کرده و با ایجاد «اداره کل تامین‌اجتماعی اتباع بیگانه» گام موثری در این زمینه برداشته است. امید می‌رود به‌زودی شاهد ساماندهی امر بیمه اتباع در زمینه قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی آن باشیم.
انواع بیمه اتباع
بیمه و تامین‌اجتماعی اتباع بیگانه در ایران به چند دسته عمده به شرح زیر تقسیم می‌شود:
1- اتباع بیگانه‌ای ‌که در کشور خود از حمایت‌های تامین‌اجتماعی برخوردارند از شمول مقررات تامین‌اجتماعی در ایران خارج‌اند. بنابراین هرگاه تبعه بیگانه طبق گواهی مقامات صالح دولت متبوع خود در مدت اشتغال در ایران در کشور خود یا در کشور دیگری مورد حمایت‌های بیمه‌ای شامل حوادث و بیماری‌ها، بارداری، غرامت دستمزد، ازکارافتادگی، بازنشستگی، مرگ کلا یا بعضا بیمه‌شده باشد، در همان موارد از شمول مقررات قانون تامین‌اجتماعی معاف است.
2-در صورتی که بین دولت‌های اتباعی که در ایران اشتغال دارند و دولت جمهوری اسلامی ‌ایران، موافقت‌نامه‌های دوجانبه یا چندجانبه تامین‌اجتماعی منعقد شده باشد، طبق مفاد همان موافقت‌نامه با اتباع مذکور رفتار خواهد شد.
3-کلیه اتباع کشورهای ملحق شده به مقاوله‌نامه شماره 19 سازمان بین‌المللی کار (مقاوله‌نامه تساوی رفتار با آسیب‌دیدگان حوادث ناشی از کار مصوب سال 1925 تاریخ اجرا 17/6/1305) که طبق قوانین و مقررات مربوط در ایران به کار اشتغال دارند در مقابل حوادث ناشی از کار تحت پوشش حمایت‌هایی قرار می‌گیرند شامل: الف) خدمات درمانی تا بهبود حادثه‌دیده، ب) غرامت دستمزد، ج) غرامت نقص عضو، د) ازکارافتادگی جزئی، هـ) ازکارافتادگی کلی ناشی از کار، و) فوت در اثر حادثه ناشی از کار. نرخ حق‌بیمه مشمولان این طرح 3 درصد حقوق و مزایای پرداخت‌شده به آنان است که هرماه توسط کارفرما از حقوق و مزایای تبعه بیگانه کسر و به سازمان تامین‌اجتماعی پرداخت می‌شود.
4- مهم‌ترین گروه اتباع بیگانه که لازم است مطالعات بیشتری در مورد شناسایی آن‌ها و توسعه خدمات پوشش بیمه برای آن‌ها انجام پذیرد، اتباع بیگانه‌ای هستند که طبق قوانین و مقررات مربوط (ورود قانونی و داشتن پروانه کار) در ایران به کار اشتغال دارند و جزو سه دسته بالا به شمار نمی‌آیند. این گروه از افراد تحت پوشش قانون تامین‌اجتماعی قرار دارند و کارفرما موظف است آن‌ها را نزد سازمان بیمه کند.
سئوال:وضعیت به‌کارگیری کارگران افغانی که دارای مجوز کار نیستند چگونه است و جریمه تخلف از آن چقدر است؟
پاسخ:به‌کارگیری کارگران افغانی بدون مجوز ورود به کشور و فاقد پروانه کار ممنوع است و جریمه آن روزانه 300 هزار ریال است.
سئوال: آیا اتباع بیگانه فاقد پروانه کار مشمول تامین‌اجتماعی می‌شوند؟
پاسخ:اشتغال اتباع بیگانه بدون مجوز کار در کشور ممنوع است و تخلف از آن طبق ماده 181 قانون کار مشمول مجازات خواهد بود، بنابراین این‌گونه افراد نیز مشمول تامین‌اجتماعی نمی‌شوند.
سئوال:آیا اتباع خارجی (غیرایرانی) که پروانه کار دارند می‌توانند از مزایا و حمایت‌های قانون تامین‌اجتماعی برخوردار شوند؟
پاسخ:طبق ماده 120 قانون کار، اتباع خارجی در صورت داشتن روادید ورود (ویزا) با حق کار می‌توانند مطابق قوانین و آیین‌نامه‌های مربوطه پروانه کار دریافت کنند. بدیهی است این قبیل افراد در صورت اشتغال به کار مشمول قانون تامین‌اجتماعی خواهند شد.
سئوال:آیا اتباع خارجی (غیرایرانی) که دارای پروانه کار هستند تحت پوشش قانون بیمه بیکاری نیز قرار می‌گیرند؟
پاسخ:خیر، در قانون بیمه بیکاری صراحتا اتباع خارجی از شمول مقررات بیمه بیکاری خارج شده‌اند.

تامین 24

کد خبر:4109