فرآیند رسیدگی و تشخیص مالیاتی با توجه به درجه تخصصی بودن آن و به ویژه حجم و میزان تاثیر آن بر سایر فرآیندها، در واقع با اهمیت ترین مرحله در مجموعه فرآیندهای مالیاتی تلقی می گردد به همین جهت بخش اعظم مجموعه مقررات مالیاتی مندرج در قانون مالیاتهای مستقیم در خصوص منابع مختلف مالیاتی و یا فصول حاوی مقررات عمومی ناظر و یا مرتبط با احکام مربوط به این فرآیند مالیاتی است. در قانون مالیات های مستقیم باب سوم آن مربوط به مالیات بر درآمد است که خود به بخش های مختلفی شامل مالیات بر درآمد املاک، کشاورزی، حقوق، مشاغل، اشخاص حقوقی، اتفاقی و مالیات بر جمع درآمد ناشی از منابع مختلف است. که با توجه به برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور میزان مالیات بر هر یک از این بخش ها تعیین شده است که به طور مثال مالیات بر درآمد های کشاورزی شامل معافیت های مالیاتی شده است.
باب پنجم قانون مالیاتهای مستقیم مربوط به سازمان و مراجع تشخیص مالیات است که در شش فصل شامل مراجع تشخیص مالیات و وظایف و اختیارات آنها، ترتیب رسیدگی، مرجع حل اختلاف مالیاتی، شورای عالی مالیاتی و وظایف و اختیارات آن، هیات عالی انتظامی و وظایف و اختیارات آن، دادستانی انتظامی مالیاتی و وظایف و اختیارت آن است که این فصول به صراحت چگونگی تشخیص مالیات را در سازمان مالیاتی بیان کرده است.
برنامه های سازمان امور مالیاتی کشور جهت توسعه نظام مالیاتی شامل تسهیل و شفاف سازی مقررات، توسعه نظام مالیات الکترونیکی و طرح جامع مالیاتی، به همان میزان که ارتقاء کارائی عوامل در نظام مالیاتی را مد نظر قرار می دهند، اهداف مرتبط با گسترش فرهنگ مالیاتی و کاهش هزینه های تمکین مالیاتی را نیز تعقیب می نمایند. در این میان بهبود روشهای رسیدگی و تعیین مأخذ مشمول مالیات مؤدیان در منابع مختلف اعم از ارتقاء کیفیت و سرعت آن به عنوان بخش تفکیک ناپذیر برنامه های مذکور تبیین گردیده اند. در این خصوص شایان ذکر است اگر چه فرآیند رسیدگی به عنوان مرحله ای تخصصی و فنی در واقع متغیری کاملاً وابسته به ضوابط، مقررات قانونی و استانداردهای موجوداست، لیکن این موضوع نافی لزوم حرکت هدفمند نظام مالیاتی در جهت اصلاح، ساده سازی و ارتقاء کیفی ابزارهای مالیاتی مربوط به آن نخواهد بود.
سازمان امور مالیاتی کشور در راستای طرح تحول نظام مالیاتی و با نگرش جدید به مؤدیان محترم مالیاتی به عنوان یکی از ارکان اساسی این نظام، جلب مشارکت حداکثری مؤدیان مالیاتی در تعیین مالیات به ویژه از طریق خوداظهاری مالیاتی را در صدر محورهای برنامه ای مربوط به این بخش قرار داده است.
آخرین اخبار حسابداری و حسابرسی