برای بسیاری از مردم پرداخت مالیات چندان خوشایند نیست، زیرا آنها در مقابل مالیاتی که پرداخت میکنند، از خدمات رفاهی اندکی بهرهمند میشوند. اما سوئدیها از مالیات سنگینی که پرداخت میکنند نهتنها ناراضی نیستند، بلکه راضی هم به نظر میرسند. سوئدیها معتقدند خدمات رفاهی که از آن استفاده میکنند با مالیات پرداختی تناسب دارد. دولت سوئد مالیاتهای دریافتی را در بخشهای مختلفی ازجمله حقوق کودکان، بهداشت و درمان، بازنشستگی، ازکارافتادگی، بارداری، تحصیل و حملونقل هزینه میکند. بر اساس آمارهای رسمی، کشورهای دانمارک، سوئد، بلژیک و فنلاند به ترتیب کشورهایی هستند که در آنها میزان درآمد مالیاتی، از نظر درصدی که از مجموع تولید ناخالص داخلی GDP کشور تشکیل میدهد، بیشترین میزان در دنیاست. در دانمارک این نسبت ۲/۴۸ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور است، در سوئد ۱/۴۷ درصد، در بلژیک ۳/۴۴ درصد و در فنلاند ۱/۴۳ درصد. کشورهای ایتالیا، اتریش و فرانسه (۸/۴۲ درصد) و نروژ (۲/۴۲ درصد) به ترتیب در ردههای بعدی این فهرست قرار دارند. در سوئد میزان مالیات پرداختی شخصی افراد از محل درآمد در کمترین حالت خود ۲۹ درصد میتواند باشد اما بر اساس آخرین شاخصها در سال ۲۰۱۱ میلادی، افرادی که درآمدی بالاتر از ۳۸۳ هزار و کمتر از ۵۴۸ هزار و ۳۰۰ کرون در سال داشته باشند،۵۰ درصد و بالاتر از ۵۴۸ هزار و ۳۰۰ کرون در سال، ۵۵ درصد از حقوق دریافتی خود را بهعنوان مالیات بر درآمد به دولت پرداخت میکنند. میزان مالیات بر درآمد با توجه به میزان درآمد ماهیانه، موقعیت جغرافیایی محل زندگی افراد، وضعیت تاهل، شرایط و مدت قرارداد کاری و بسیاری موارد دیگر متغیر میتواند باشد اما از آنجایی که بیشتر مردم درآمد متوسطی کمتر از ۳۸۳ هزار کرون در سال دارند، میتوان میزان متوسطی معادل۳۳ درصد را برای متوسط مالیات بر درآمد پرداختی برای مردم سوئد در نظر گرفت. تحلیلگران بر این باورند که در مقام مقایسه مالیاتهای پرداختی با خدمات رفاهی که به مالیاتدهندگان ارائه میشود، تناسب دارد. به همین دلیل اغلب سوئدیها موافق پرداخت مالیاتهای سنگین هستند و به دولت اعتماد دارند که مالیاتها را در قالب تسهیلات اجتماعی و رفاهی به آنها بازمیگرداند.
دلایل رضایت سوئدیها از پرداخت مالیات سنگین
کمکهای بلاعوض به کودکان
در سوئد هر نوزاد تازهمتولدشده تا ۱۶سالگی مبلغ ۱۰۵۰ کرون در ماه دریافت میکند. البته این پول به حساب والدین واریز میشود تا از آن برای امور مربوط به فرزند خود استفاده کنند.
هر زوج یا والدینی که در سوئد دارای فرزند باشند و در جایی مشغول به کار باشند، این حق را دارند که مجموعا (زن و شوهر با همدیگر) از ۴۸۰ روز مرخصی با حقوق در سال بهرهمند شوند. برای ۳۹۰ روز آنها ۸۰ درصد از حقوق اصلی خود را دریافت میکنند و برای ۸۰ روز باقیمانده در هرروز ۱۸۰ کرون (تقریبا ۲۰ یورو) از سوی دولت به آنها پرداخت میشود. سقف مبلغ پرداختی در ۳۹۰ روز اول مرخصی ۴۴۰ هزار کرون در سال برابر با ۴۹ هزار یورو در سال است. در حالت تئوری و پیشفرض، این امکان بهصورت پنجاه-پنجاه برای زن و شوهر متصور شده است ولی در عمل این خود زن و شوهر هستند که تصمیم میگیرند چگونه و به چه ترتیب از این ۴۸۰ روز در سال برای تربیت و نگهداری از فرزندان خود در خانه استفاده کنند.
قابلتوجه است که بهطور نمونه در انگلیس والدین میتوانند تنها حداکثر تا ۲ هفته از مزایای مرخصی زایمان استفاده کنند و مدتزمان بیشتر از این بستگی به رضایت خود کارفرما دارد. در سوئد حتی والدین میتوانند یک تا دو ساعت از ساعات کاری خود را در صورت لزوم به رفتن و گرفتن فرزندان خود از مهدکودک اختصاص دهند و این زمان جزو ساعات کاری آنها محاسبه خواهد شد، در حالی که در اغلب کشورهای اروپایی این زمان جزو ساعات مرخصی بدون حقوق فرد در نظر گرفته میشود.
خدمات بهداشت و درمان
خدمات درمانی و بهداشتی برای تمامی شهروندان و تمامی افرادی که در سوئد با اقامت قانونی زندگی میکنند رایگان است. همچنین هزینه نسخههای دارویی به داروخانهها تا سقف ۱۸۰۰ کرون در سال توسط شخص بیمار پرداخت میشود، ولی مبالغ بالاتر کاملا رایگان خواهد بود. در بخش هزینه معاینات پزشکی هم شخص بیمار تا سقف ۸۰۰ کرون را خودش میپردازد و برای مبالغ بالاتر بهصورت رایگان از تمامی خدمات پزشکی شامل معاینه، آزمایشهای پزشکی، عمل جراحی، بستری شدن و… استفاده خواهد کرد. همچنین مبلغ معاینه پرداختی بیمار در هر نوبت، که معمولا مبلغی بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ کرون است، شامل تمامی خدمات پزشکی نامبردهشده در بالا میشود. در ضمن تمامی بیماران اورژانسی بدون پرداخت هزینه ابتدا در مراکز درمانی بستری و مداوا میشوند و پس از بهبودی کامل و مراجعه به خانه، بسته به شرایط اقتصادیشان در صورتی که مشمول بدهکاری به بیمارستان شوند (بهطور مثال هزینه آمبولانس را پرداخت نکرده باشند)، هزینه پرداختنشده را بهصورت قسطی و ماهیانه پرداخت میکنند.
بنابراین، در صورت بروز بیماری، بیمار در هرسال مبلغی بیش از ۸۰۰ کرون برای معاینات پزشکی و ۱۸۰۰ کرون برای داروها پرداخت نمیکند. یکی از نقطهضعفهای سیستم بهداشتی و درمانی سوئد مانند بسیاری دیگر از کشورهای جهان رایگان نبودن خدمات دندانپزشکی برای عموم مردم است. البته تمامی کودکان و نوجوانان تا ۱۸سالگی هیچ هزینهای بابت خدمات دندانپزشکی پرداخت نمیکنند که ویژگی بسیار مثبت سیستم درمانی سوئد در مقایسه با شماری از کشورهاست.
بیمه بیکاری
چنانچه کارمند یا کارگری سوئدی شغل خود را از دست بدهد، در ۲۰۰ روز نخست ۸۰ درصد حقوق سابق خود را دریافت میکند. در ۱۰۰ روز بعدی ۷۰ درصد از حقوق پرداخت میشود. البته برای بهرهمندی از این مزایا سابقه دستکم یک سال کار در سوئد الزامی است. از سوی دیگر کارمند بیکارشده باید قبلا در یکی از ۳۳ صندوق بیمه بیکاری عضو شده باشد. البته در سوئد تقریبا تمامی افراد شاغل عضو یکی از صندوقهای بیمه بیکاری هستند. افراد شاغل در هر ماه بسته به نوع شغلشان در سوئد، مبلغی به صندوق بیمه بیکاری که به آن «آکاسان» گفته میشود پرداخت میکنند. بهطور نمونه، یک آموزگار ۱۶۶ کرون در ماه و یک کارگر ساختمانی ۳۱۱ کرون در ماه برای بیمه بیکاری پرداخت میکند، که البته در مقایسه با حقوق ماهیانه دریافتی مبلغی بسیار ناچیز است. مبلغ بیمه بیکاری با توجه به میزان خطرپذیری نوع شغل افراد تعیین میشود. البته این مسئله به این معنا نیست که افرادی که یک سال سابقه کاری در سوئد ندارند و یا عضو صندوقهای بیمه نیستند، نمیتوانند حقوق بیکاری دریافت کنند. در صورتی که یک شهروند سوئدی بدون یک سال سابقه کار و عضویت در صندوق بیکاری شغل خود را از دست بدهد روزانه ۳۲۰ کرون دریافت میکند. برای کار نیمهوقت اینگونه افراد نیز ۱۶۰ کرون در روز در نظر گرفته شده است.
افرادی که حقوق بیکاری دریافت میکنند باید نشان دهند که به طور فعالانه در جستجوی کار جدید هستند. چنانچه دولت یک فرصت شغلی را به فرد معرفی کند و او نپذیرد ۲۵ درصد از مزایای دریافتی در ۴۰ روز کسر میشود و چنانچه سه کار پیشنهادی پذیرفته نشود، حقوق و مزایا قطع میشود. گفتنی است حتی در صورت ایجاد چنین شرایطی و گذشت ۳۰۰ روز بدون یافتن شغل، دولت کلاسهای آموزشی اجباری برای این دسته از افراد تشکیل میدهد. افرادی که در این کلاسها شرکت میکنند ۶۵ درصد از حقوق ماهیانه خود را دریافت میکنند.